UV-Verlichting bij Vogels

Voor vogels is zonlicht erg belangrijk, het licht van de zon bevat namelijk UV-A en UV-B straling. Vogels kunnen namelijk UV-A straling waarnemen en daarnaast helpt UV-B straling mee aan de gezondheid van een vogel. Bij reptielen, papegaaien en pluimvee is het belang van UV-licht (zonlicht) al langere tijd bekend, maar bij zebravinken is dit een nog vrij onbekend onderwerp voor veel kwekers. Toch is het zéér belangrijk voor vogels. Sterker nog, in de Europese Wetgeving staat zelfs vermeld dat wanneer een vogel niet de beschikking heeft over natuurlijk zonlicht, het de voorkeur heeft de vogels te voorzien van een lichtbron met UV-straling.

Sinds 2010 ben ik al bezig met de effecten van UV-licht bij vogels. Naast het lezen van tientallen wetenschappelijke artikelen heb ik ook contact met diverse vogelspecialisten, vogelartsen, vogelkwekers en vogelparken. Via mijn werk heb ik jaren het effect van UV-licht kunnen zien en veel ervaringen van klanten gehoord, met name op het gebied van de grotere tropische vogels en kromsnavels. Met als doel de leefomgeving van vogels in gevangenschap te verbeteren en zo dicht mogelijk bij een natuurlijke situatie te komen.

Vogels zien UV-A straling

Vogels kunnen meer zien als mensen, naast dat ze het flikkeren van een (niet vogelvriendelijke) TL-lamp kunnen waarnemen, zien ze ook meer kleuren. Wij mensen zien 3 kleuren, namelijk rood, groen en blauw. Een vogel ziet 4 kleuren, naast de 3 kleuren die wij als mens kunnen waarnemen, zien vogels ook UV-A straling. Dit betekent dus dat ze kleuren kunnen waarnemen, die wij als mens niet zien. Vogels die er voor ons als mens vrij kleurloos uit zien, bijvoorbeeld zwart, kunnen er vanuit de ogen van een vogel werkelijk waar prachtig uitzien! Dit komt omdat vogels een UV-reflecterend pigment bezitten in de bevedering.

Het zicht van mensen, met 3 kleuren als basis. Vogels hebben 4 basiskleuren, dus veel meer kleuren combinaties!

Belang UV-A licht voor vogels

  • Partner keuze
  • Foerageergedrag / Voedselopname
  • Helpt plukgedrag en agressie te voorkomen
  • Betere kweekresultaten

Belang UV-B licht voor vogels

  • Activatie en opname van Vitamine D3
  • Opname Calcium
  • Betere kweekresultaten

De effecten van UV-A straling op Zebravinken

Uit onderzoek is gebleken dat als een zebravink pop kan kiezen tussen twee mannetjes welke beide in hetzelfde licht zitten, echter de één achter UV-doorlatend glas en de ander achter UV-werend glas, deze sterk de voorkeur zal hebben voor een mannetje waar het UV-A licht op schijnt. Naast UV-licht zijn ook de lange golflengtes die zorgen voor de waarneming van de kleur rood belangrijk bij de partner keuze van zebravinken. (Één onderzoek toonde zelfs aan dat een zebravink met een rode ring verkozen wordt boven een zebravink met een groene of blauwe ring om.)

UV-A licht heeft ook effect op het foerageer gedrag en de voedselopname. Rijpe zaden en vruchten hebben namelijk een wasachtig laagje welke UV-A licht weerkaatst. Dit zelfde effect heeft UV-A licht ook op insecten en andere prooidieren. Vogels kunnen dus beter zien wat wel of niet eetbaar is, het stimuleert dus het foerageer gedrag en de voedselopname.

Bij pluimvee is het wetenschappelijk bewezen en bij papegaaien wordt het regelmatig geconstateerd, indien er UV-licht aanwezig is zijn vogels minder snel agressief en plukken ze ook minder. Dus hebben jouw zebravinken last van dit gedrag? Dan kan zonlicht of een UV-lamp mogelijk een uitkomst bieden.

De effecten van UV-B straling op Vogels

UV-B straling zorgt voor de activatie van provitamine D3 tot actief Vitamine D3. Vitamine D3 is nodig voor de opname van calcium bij vogels. Om dit proces goed te kunnen begrijpen, zal ik daarom eerst even vertellen wat het belang van de stuitklier van een vogel is.

Belang van de Stuitklier

Zebravinken hebben een stuitklier, een klein builtje aan de rugzijde vlak voor de staart. Deze stuitklier produceert een soort vet waarmee vogels hun veren poetsen, hier zijn ze dagelijks uren mee zoet. Bijna iedereen weet inmiddels dat dit vet ervoor zorgt dat de veren van een vogel waterafstotend zijn en ze goed blijven zitten en mooi gaan glimmen. Dit is echter niet het enige voordeel van de stuitklier.

Het vet wat door de vogels op de veren wordt gesmeerd bevat een voorloper van vitamine D3, namelijk provitamine D3. Door middel van UV-B straling wordt deze vitamine geactiveerd en wordt het bruikbaar (actief) vitamine D3. Als een vogel vervolgens zijn veren weer gaat poetsen, krijgt deze via zijn snavel dus actieve vitamine D3 binnen.

Calcium opname door Vitamine D3

Zonder vitamine D3 kan een vogel weinig tot geen calcium opnemen. Vitamine D3 zorgt namelijk voor de opname van calcium in het maagdarmkanaal van een vogel. Wanneer je een vogel dus calcium geeft, maar deze verder geen zonlicht of vitamine D3 krijgt, zal deze dus geen calcium kunnen opnemen.

Bij zebravinken komen we regelmatig problemen tegen met het leggen van eieren. Problemen zoals legnood, dunne of slecht ontwikkelde eischalen, etc. Wanneer gezorgd wordt voor UV-licht en calcium kunnen deze problemen dus verminderen en de kweekresultaten verbeteren.

Belangrijke feiten

  • UV-B straling gaat vrijwel NIET door glas heen!
  • Een vogel achter een raam zetten is vrijwel nutteloos! Het effect is verwaarloosbaar.
  • Zowel Vitamine D3 als Calcium kunnen schadelijk zijn bij overdosering in supplementen!
  • Vitamine D3 aangemaakt op natuurlijke wijze (zon of UV-licht) is niet schadelijk!

Vitamine D3 aangemaakt door middel van UV-licht kan namelijk op natuurlijk wijze afgebroken worden door de vogels, echter de vitamine D3 die in supplementen zit is niet afbreekbaar! Daarom is zorgen voor UV-B licht de beste optie, zo weet je zeker dat een zebravink altijd voldoende vitamine D3 heeft.

Hoelang is er UV-A en UV-B licht nodig per dag?

Om voldoende vitamine D3 aan te maken door middel van UV-B straling is ongeveer 30 minuten direct zonlicht per dag nodig, of ongeveer 2 uur UV-licht per dag (met de juiste afstand tot de lamp). Echter UV-A straling heeft natuurlijk de hele dag effect op het zicht van vogels. Zonder UV-A licht is een vogel een beetje te vergelijken met een mens welke kleurenblind is!

Tevens is een teveel aan actieve vitamine D3 aangemaakt op natuurlijke wijze door UV-B straling NIET schadelijk in tegenstelling tot supplementen. Daarom kan een UV-lamp het beste gewoon de gehele dag branden. Wilt u weten hoeveel uur licht uw vogels per dag nodig hebben? Dan kunt u terecht bij het artikel over lichturen bij vogels.

Effect UV-licht op Bruine zebravinken

Een van de redenen waarom sommige zebravinken kwekers UV-licht en zonlicht afraden, is dat deze een negatief effect op de kleur van bruine zebravinken kan hebben. Het bruin wordt minder en grauwer van kleur na verloop van tijd, dit is puur visueel voor ons als mens. De vogel zelf heeft hier echter geen last van, maar het ontbreken van UV-straling kan wel degelijk negatieve effecten hebben. Kweek je dus bruine zebravinken voor de Tentoonstelling, dan wordt UV-licht afgeraden, want dit kan je punten kosten op een show. Maar doe je een bruine zebravink dan geen tekort? Tjah, eigenlijk wel… toch? Zelf kweek ik met zebravinken alléén in de grijsserie, met UV-licht.

© Jesse van Es
www.ZebravinkenMutaties.nl

Gepubliceerd op 5-2-2019

Gerelateerde Artikelen: