Luchtvochtigheid bij Vogels

Hoe belangrijk de juiste luchtvochtigheid bij vogels is wordt zwaar onderschat. Ook bij het kweken van zebravinken, eigenlijk bij alle vogels in het algemeen. Wat veel vogelkwekers nog niet weten is dat een slecht broedseizoen in veel gevallen wordt veroorzaakt door de luchtvochtigheid. Nederland heeft een nogal wisselend klimaat, met grote schommelingen in temperatuur en neerslag. Waardoor er dus soms ook grote schommelingen in de luchtvochtigheid te zien zijn.

In dit artikel leest u wat de gevolgen zijn van een te hoge of te lage luchtvochtigheid bij vogels tijdens de kweek. En wat u hier aan kunt veranderen. Dit artikel is met name gericht op zebravinken en andere vogel kwekers die in afgesloten, wel of niet geventileerde, ruimtes kweken. In de buiten volière kunt u deze resultaten niet of nauwelijks beïnvloeden. Natuurlijk kunt u hieruit wel uw conclusies trekken.

Een schommeling in het luchtvochtigheidspercentage is niet erg. Want ’s nachts is de luchtvochtigheid bijna altijd hoger dan overdag omdat de temperatuur dan ook lager is. Warme lucht kan namelijk in verhouding meer vocht vasthouden dan koude lucht. Echter een langdurige (lees meerdere dagen) te hoge óf te lage luchtvochtigheid bij vogels kan dramatische gevolgen hebben. Na jaren van eigen resultaten en het bijhouden van de percentages en de gevolgen, en het lezen van vele wetenschappelijke onderzoeksrapporten, kan wel geconcludeerd worden dat de eieren van een zebravink aantoonbaar het meest gevoelig zijn in de eerste dagen. Vooral op dag 3 tot 5 van ontwikkeling en op dag 11 tot 13 met het uitkomen.

Een ei ademt!

Wist u dat een ei van een zebravink ademt? Een embryo heeft natuurlijk ook zuurstof nodig ook al zit het in een ei! Omdat een zebravink ei heel erg klein is, pakken we ter vergelijking een ei van een kalkoen, wist u dat deze PER DAG bijna 1 liter aan gassen uitwisselt? En dat daarom de luchtvochtigheid bij vogels ook mega belangrijk is voor de ontwikkeling van een ei? Een ei kan letterlijk verzuipen of uitdrogen!

De juiste luchtvochtigheid bij vogels

De juiste luchtvochtigheid bij vogels, die het mooiste is om vast te houden tijdens het broeden, is ongeveer 60% luchtvochtigheid. Vlak voor het uitkomen en tijdens het uitkomen moet deze iets hoger zijn en is de ideale luchtvochtigheid rond de 70%. Heeft u meerdere broedende koppels en komen uw nesten niet gelijktijdig uit? Probeer dan gewoon tussen de 60 en 70% luchtvochtigheid te blijven, dan komt normaliter ongeveer 90 tot 95% van de bevruchte eieren uit. Om de luchtvochtigheid te kunnen bepalen en de juiste luchtvochtigheid vast te houden, dient u uiteraard eerst te zorgen dat u de luchtvochtigheid in uw verblijf kunt meten.

De juiste Hygrometer

Zorg dat u ten alle tijde minimaal 2 hygrometers van verschillende merken in uw vogelverblijf heeft hangen. Of 1 waarvan u zeker weet dat deze goed functioneert. Wijken de hygrometers niet meer dan een paar % van elkaar af? Dan zijn ze hoogst waarschijnlijk relatief betrouwbaar. Persoonlijk heb ik 3 hygrometers van verschillende merken per ruimte met vogels hangen op verschillende locaties en hoogtes. Sommige hygrometers zijn instelbaar, andere niet, let daar ook op bij het aanschaffen van een hygrometer. Digitale hygrometers lijken tegenwoordig stukken beter te zijn dan analoge hygrometers. Ze kosten wel iets meer, maar dat is het meer dan waard voor de kwaliteit die je ervoor terug krijgt.

Te lage luchtvochtigheid

Indien de luchtvochtigheid in uw vogelverblijf enkele dagen rond de 50% of lager ligt, ontstaat de kans dat enkele of meerdere van uw eieren uitdrogen en de embryo’s afsterven. Dit komt vooral voor rond dag 4 van het broeden, of rond dag 12 vlak voor het uitkomen. Dit kan soms ook herkent worden aan de luchtkamer van het ei, deze wordt in veel gevallen groter. Er komt namelijk in verhouding meer lucht in het ei en minder vocht. Uiteraard hoe lager de luchtvochtigheid daalt, des te meer eieren er zullen afsterven.

Indien bij het uitkomen van het ei de luchtvochtigheid te laag ligt, onder de 60%, dan is de kans groot dat het jong niet uit het ei kan komen en mogelijk vlak voor het uitkomen rond dag 12 afsterft, omdat deze uitdroogt. Veelal zie je dan een (bijna) volledig uitgegroeid jong dood in het ei zitten. Soms hebben ze een beginnetje met uitkomen gemaakt op dag 13, maar komen dan vast te zitten omdat het vlies uitdroogt en hard wordt. Waardoor ze vervolgens niet genoeg kracht hebben om zich los te breken van het harde vlies, uitdrogen en afsterven.

Hoe herken je een vroeg afgestorven embryo?

Omdat rond dag 4 meestal pas een mini embryo met enkele bloedvaten te zien zijn bij een bevrucht ei, kan het zijn dat een afgestorven embryo van een bevrucht ei niet herkent wordt. De bloedvaten van een afgestorven embryo van 3 tot 5 dagen oud verdwijnen zichtbaar binnen enkele dagen na afsterven, het ei wordt dan iets meer oranje van kleur. Een afgestorven ei is dus ook te herkennen aan een iets meer oranje kleur, in plaats van geel.


Foto 1: Bevrucht en levend, Foto 2: Afgestorven (+-1 dag dood), Foto 3: Afgestorven (+- 3 dagen dood).
Voor meer foto’s en uitleg eieren, bekijk dan het artikel: Eieren bevrucht?

Te hoge luchtvochtigheid

Een langdurig te hoge luchtvochtigheid bij vogels kan uiteraard ook voorkomen, een ei kan hierin letterlijk verzuipen. Bij een percentage van 80% of hoger zie je verschil in de ontwikkeling van de eieren. Echter omdat dit gelukkig niet heel vaak voorkomt in binnen verblijven (alleen bij zeer langdurige regenval in combinatie met ventilatie) kan ik hier nog geen duidelijke conclusies uit opbouwen wanneer dit het meest voorkomt en waar dit aan te herkennen is bij de jongen in ontwikkeling. Vermoedelijk (gebaseerd op maar enkele gevallen vlak voor het uitkomen) herken je deze aan jongen die bijna volledig ontwikkeld in het ei zitten en afgestorven zijn. Bij het openmaken van het ei zijn ze niet (bijna) droog, maar nog erg vochtig.

Luchtvochtigheid verhogen

In een gemiddeld binnenverblijf in Nederland licht de luchtvochtigheid tussen de 40 tot 60%, dit is eigenlijk te laag, in veel gevallen dien je dit handmatig of automatisch te laten verhogen. Dit kan op allerlei manieren, afhankelijk van de grote van uw ruimte en ventilatie. Persoonlijk kijk ik dagelijks op de hygrometers. Indien de luchtvochtigheid wat aan de lage kant zit of lijkt te gaan, dan gooi ik wat water over de vloer heen. Soms meerdere keren per dag. Indien de luchtvochtigheid nog steeds te laag blijft, dan heb ik hier meerdere luchtbevochtigers staan. Namelijk een Lucky Reptile Super Fog, een Eurozoo Fogmaster en een Princess Luchtbevochtiger. Alle drie functioneren ze eigenlijk prima.

Luchtvochtigheid automatisch regulieren

Het is mogelijk om constant de gewenste luchtvochtigheid te behouden door dit te automatiseren. Hiervoor dient u een Hygrometer met automatisch instelbaar in- en uitschakel klok te gebruiken, om een luchtbevochtiger op aan te sluiten. Een voorbeeld hiervan is de Lucky Reptile Humidity Control, welke bijvoorbeeld ingesteld kan worden tussen de 60 en 70% luchtvochtigheid. Sluit hierop een luchtbevochtiger aan en deze slaat vanzelf aan wanneer de luchtvochtigheid onder de 60% dreigt te komen (of anders instelbaar). Een alarm instellen voor een luchtvochtigheid (bijvoorbeeld te hoog of te laag) is ook mogelijk.

De Lucky Reptile Humidity Control heb ik sinds december 2016 in mijn bezit en deze werkt echt perfect. De luchtvochtigheid is precies in te stellen zoals jij het wilt, tot op 1% nauwkeurig. De uitkomst van de eieren is hierdoor ook hoger, dus het is het zeker waard! Tevens heb ik een Lucky Reptile Thermo Control PRO, die de temperatuur constant rond de 20 graden houdt en ’s nachts heb ik deze 2 graden kouder staan, rond de 18 graden.

Waterbadjes verstrekken

Zebravinken schijnen zelf de luchtvochtigheid in het nest te kunnen regulieren. Waarschijnlijk zal het gebruik van waterbadjes tijdens het broeden het uitkomstpercentage verhogen. Omdat ik dit persoonlijk niet getest heb, kan ik hier nog niks over zeggen. Wel vermoed ik dat het dagelijks verstrekken van badwater bij broedende vogels zeker invloed zal hebben. Tevens verhoogd het gebruik van waterbadjes de luchtvochtigheid in het verblijf van uw vogels. Dus ook al kan een (gedomesticeerde) zebravink dit zelf niet regulieren, dan is het toch effectief.

Luchtvochtigheid verlagen?

De luchtvochtigheid hoeft zelden verlaagd te worden bij binnenverblijven van vogels. Echter kan het uiteraard een keer mogelijk zijn bij langdurige regenval en ventilatie dat de luchtvochtigheid te hoog blijft. Uw verblijf verwarmen kan hier enigszins iets bij helpen om dit te verlagen. Of ventileren als de luchtvochtigheid buiten lager is. Er zijn luchtontvochtigers op de markt en andere producten. Echter heb ik hier zelf nooit gebruik van gemaakt en persoonlijk denk ik dat het resultaat wat hiermee behaald kan worden nihil is. Ook omdat het niet vaak voorkomt in een binnenverblijf. Buiten komt een te hoge luchtvochtigheid (bijvoorbeeld in de volière) natuurlijk wel vaker voor. Maar daar kan je al helemaal niks aan doen, dat is moeder natuur!

Gepubliceerd op 19-10-2016

Gerelateerde Artikelen:

© Jesse van Es – www.ZebravinkenMutaties.nl